Ik zat net een stukje te vertalen in het boek 'Combat Techniques of Taiji, Xingyi and Bagua: Principles and practices of internal martial arts' (in vertaling van Zhang Yun) van Lu Shengli.
Op p. 32 staat er een stukje tekst uit de Xingyi Quan Pu, een oude tekst over Xingyiquan.
Het stukje tekst beschrijft de karakteristieken van twaalf dieren en één ervan gaat over de aap. In het Chinees wordt het als volgt geschreven:
猴有纵山之能
De transcriptie wordt erbij gegeven in het boek, zonder toonindicatie:
Hou you zhong shang zhi neng.
Voor iemand die Chinees leest, is er geen enkel probleem, die kan aan de slag zonder transcriptie en zal zich baseren op de Chinese karakters.
Maar voor degenen die zich baseren op het Pinyin (en er zijn er, zie onder!) om zelf een vertaling te maken, zit hier een addertje onder het gras. Het derde karakter wordt niet uitgesproken als zhong, maar als 'zong' in de vierde toon. En het vierde karakter wordt uitgesproken als 'shan' (1e toon), niet als shang.
Ik was eigenlijk niet van plan om dit neer te schrijven, maar na een kort toiletbezoekje (ik lees erg graag op het gemak) kwam ik het volgende tegen in een boek dat verscheidene verhalen over Chinese en Japanse krijgskunsten bundelt.
De auteur begint met te vertellen dat Taichi (zoals het in de volksmond verkeerdelijk geschreven wordt) de "kunst van het hoogste verhevene" is. Mja, das niet de eerste maal dat we dat tegenkomen, zand erover, denk ik dan. Maar een paar regels erna werd het echt te gortig! Daarin stelt de auteur dat er ook een andere vertaling bestaat en wel de deze:
"de actie van de energie van het lichaam".
"Mijn god, hoe komt ie daaraan?", vraag ik me dan af.
Wel, eigenlijk heeft het alles te maken met het voorgaande (zhong-zong en shang-shan) en dat zit zo.
Om de Westerlingen het gemakkelijker te maken Chinees te leren, hebben ze gepoogd om het Chinees om te zetten naar ons Westers alfabet, een transcriptiesysteem. Er zijn er verschillende geweest,maar de bekendste zijn het Wade-Giles-systeem dat je nu ook nog vaak terug vindt in woordenboeken Klassiek Chinees en het meest courante tegenwoordig, het Pinyinsysteem.
Er zijn duidelijke verschillen tussen deze twee en vooral op het vlak van geaspireerde klanken.
(Geaspireerd wil zeggen dat je bv. een 'p' uitspreekt zoals in ons woord 'paard', maar extra lucht uitblaast na die 'p', dus zoiets als phhhhhaard. Lastig om met woorden te beschrijven, op 1 seconde gedemonstreerd).
In het Chinees bv. heb je het karakter 太. In Pinyin wordt dit "tai", in Wade-Giles "t'ai". Ook bv. 拳: in Pinyin "quan", in WadeGiles "ch'uan".
Zoals hierboven al gezegd wordt 太极拳 in de volksmond erg vaak geschreven als taichi chuan of taichi. Niet correct dus. Volgens Pinyin moet het taijiquan zijn, volgens WadeGiles t'ai chi ch'üan.
Hoe is onze auteur dus aan de vertaling 'actie vd energie van het lichaam' gekomen?
Wel, de fout situeert zich bij het tweede karakter 极. Deze man verwart dit met een ander karakter (气). Dit wordt echter geschreven als oftewel qi oftewel ch'i! Veel verschil is er, qua Westers alfabet dan, niet tussen chi en ch'i! Maar wat een hemelsbreed verschil in vertaling! En 气 betekende vroeger, in het voorwetenschappelijk China adem, lucht, gas, het weer, temperament, kracht, levensgevend principe. Tegenwoordig wordt het ook nog gebruikt als adem, lucht, maar ook stoom, geur,.. . Allemaal dingen die niet tastbaar zijn, maar die je wel kan ervaren.
Maar deze man denkt direct aan qi (daarbij de wenkbrauwen optrekkend en diep filosofisch in het rond kijkend) en gaat vervolgen zweefteverig wild tekeer met z'n vertaling. Dat chuan niets te zien heeft met 'actie', en tai in de verste verte niet vertaald kan worden als lichaam, doet er niet toe. Het klinkt lekker, zal goed verkopen (ik heb het boek ook tenslotte) en de hippies zijn weer blij.
Dus, tot slot: taijiquan/t'ai chi ch'uan betekent helemaal niet 'hoogst verheven vuist' of, erger nog, 'de actie van de energie van het lichaam', maar wel: het boksen gebaseerd op taiji, oftewel yinyangboksen.
Conclusie, er zit wel degelijk groot gevaar in het zich enkel baseren op een transcriptiesysteem, zonder verder te onderzoeken, maar dat interesseert velen blijkbaar niet. Met een zweverige uitleg die je niet kan staven, kan je ook een school starten en veel leerlingen hebben.
Op p. 32 staat er een stukje tekst uit de Xingyi Quan Pu, een oude tekst over Xingyiquan.
Het stukje tekst beschrijft de karakteristieken van twaalf dieren en één ervan gaat over de aap. In het Chinees wordt het als volgt geschreven:
猴有纵山之能
De transcriptie wordt erbij gegeven in het boek, zonder toonindicatie:
Hou you zhong shang zhi neng.
Voor iemand die Chinees leest, is er geen enkel probleem, die kan aan de slag zonder transcriptie en zal zich baseren op de Chinese karakters.
Maar voor degenen die zich baseren op het Pinyin (en er zijn er, zie onder!) om zelf een vertaling te maken, zit hier een addertje onder het gras. Het derde karakter wordt niet uitgesproken als zhong, maar als 'zong' in de vierde toon. En het vierde karakter wordt uitgesproken als 'shan' (1e toon), niet als shang.
Ik was eigenlijk niet van plan om dit neer te schrijven, maar na een kort toiletbezoekje (ik lees erg graag op het gemak) kwam ik het volgende tegen in een boek dat verscheidene verhalen over Chinese en Japanse krijgskunsten bundelt.
De auteur begint met te vertellen dat Taichi (zoals het in de volksmond verkeerdelijk geschreven wordt) de "kunst van het hoogste verhevene" is. Mja, das niet de eerste maal dat we dat tegenkomen, zand erover, denk ik dan. Maar een paar regels erna werd het echt te gortig! Daarin stelt de auteur dat er ook een andere vertaling bestaat en wel de deze:
"de actie van de energie van het lichaam".
"Mijn god, hoe komt ie daaraan?", vraag ik me dan af.
Wel, eigenlijk heeft het alles te maken met het voorgaande (zhong-zong en shang-shan) en dat zit zo.
Om de Westerlingen het gemakkelijker te maken Chinees te leren, hebben ze gepoogd om het Chinees om te zetten naar ons Westers alfabet, een transcriptiesysteem. Er zijn er verschillende geweest,maar de bekendste zijn het Wade-Giles-systeem dat je nu ook nog vaak terug vindt in woordenboeken Klassiek Chinees en het meest courante tegenwoordig, het Pinyinsysteem.
Er zijn duidelijke verschillen tussen deze twee en vooral op het vlak van geaspireerde klanken.
(Geaspireerd wil zeggen dat je bv. een 'p' uitspreekt zoals in ons woord 'paard', maar extra lucht uitblaast na die 'p', dus zoiets als phhhhhaard. Lastig om met woorden te beschrijven, op 1 seconde gedemonstreerd).
In het Chinees bv. heb je het karakter 太. In Pinyin wordt dit "tai", in Wade-Giles "t'ai". Ook bv. 拳: in Pinyin "quan", in WadeGiles "ch'uan".
Zoals hierboven al gezegd wordt 太极拳 in de volksmond erg vaak geschreven als taichi chuan of taichi. Niet correct dus. Volgens Pinyin moet het taijiquan zijn, volgens WadeGiles t'ai chi ch'üan.
Hoe is onze auteur dus aan de vertaling 'actie vd energie van het lichaam' gekomen?
Wel, de fout situeert zich bij het tweede karakter 极. Deze man verwart dit met een ander karakter (气). Dit wordt echter geschreven als oftewel qi oftewel ch'i! Veel verschil is er, qua Westers alfabet dan, niet tussen chi en ch'i! Maar wat een hemelsbreed verschil in vertaling! En 气 betekende vroeger, in het voorwetenschappelijk China adem, lucht, gas, het weer, temperament, kracht, levensgevend principe. Tegenwoordig wordt het ook nog gebruikt als adem, lucht, maar ook stoom, geur,.. . Allemaal dingen die niet tastbaar zijn, maar die je wel kan ervaren.
Maar deze man denkt direct aan qi (daarbij de wenkbrauwen optrekkend en diep filosofisch in het rond kijkend) en gaat vervolgen zweefteverig wild tekeer met z'n vertaling. Dat chuan niets te zien heeft met 'actie', en tai in de verste verte niet vertaald kan worden als lichaam, doet er niet toe. Het klinkt lekker, zal goed verkopen (ik heb het boek ook tenslotte) en de hippies zijn weer blij.
Dus, tot slot: taijiquan/t'ai chi ch'uan betekent helemaal niet 'hoogst verheven vuist' of, erger nog, 'de actie van de energie van het lichaam', maar wel: het boksen gebaseerd op taiji, oftewel yinyangboksen.
Conclusie, er zit wel degelijk groot gevaar in het zich enkel baseren op een transcriptiesysteem, zonder verder te onderzoeken, maar dat interesseert velen blijkbaar niet. Met een zweverige uitleg die je niet kan staven, kan je ook een school starten en veel leerlingen hebben.
